"เสาวรส" ผลไม้ที่มีความโดดเด่นกับรสเปรี้ยว ส่วนใหญ่จะคุ้นชินกับการนำมาดัดแปลงเป็นเครื่องดื่ม นอกจากคุณสมบัติในรูปของผลไม้แล้ว "เสาวรส" ยังมีประโยชน์ต่อสุขภาพที่น่าสนใจในหลายด้าน

ลักษณะของเสาวรส

เสาวรสเรียกอีกชื่อว่า กะทกรกฝรั่ง, กะทกรกสีดา หรือกะทกรกยักษ์ มีลักษณะเป็นเถาไม้เลื้อย ผลเสาวรสเป็นทรงกลม ผลอ่อนจะเป็นสีเขียว และเมื่อสุกจะมีหลายสีแล้วแต่พันธุ์ ซึ่งจะมีสีเหลือง สีส้ม สีม่วง ด้านในของเปลือกจะเป็นสีขาวที่เรียกว่ารก ในประเทศไทยปลูกอยู่ 3 สายพันธุ์ ซึ่งในแต่ละพันธุ์ก็จะมีสรรพคุณและประโยชน์ของเสาวรสที่แตกต่างกันไป

1. พันธุ์ผลสีม่วง (Passiflora edulis) เมื่อผลสุกจะมีเปลือกสีม่วง น้ำจะมีรสชาติที่ดีกว่าพันธุ์อื่น ๆ มีกรดต่ำ และเหมาะจะทานแบบสด ๆ ได้เพราะจะมีรสชาติหวาน

2. พันธุ์ผลสีเหลือง (Passiflora edulis Var. flavicarpa) พันธุ์นี้น้ำจะมีความเป็นกรดสูง เมื่อสุกเปลือกจะมีสีเหลือง เหมาะที่จะส่งเข้าโรงงานเพื่อทำการแปรรูปมากกว่าการรับประทานแบบสด ๆ

3. พันธุ์ลูกผสม พันธุ์นี้จะเป็นการผสมระหว่างพันธุ์ผลสีม่วงและพันธุ์สีเหลือง โดยมีลักษณะเด่นของทั้ง 2 สายพันธุ์รวมกัน จึงเหมาะจะปลูกเพื่อการทำน้ำเสาวรส

คุณค่าทางโภชนาการของเสาวรส

ผลเสาวรส 100 กรัม จะให้พลังงาน 97 กิโลกรัม และให้วิตามินกับสารอาหารที่มีประโยชน์ ดังนี้

• คาร์โบไฮเดรต 23.38 กรัม

• โปรตีน 2.2 กรัม

• วิตามินเอ 64 ไมโครกรัม

• วิตามินบี 9 14 ไมโครกรัม

• วิตามินซี 30 มิลลิกรัม

• ธาตุแมกนีเซียม 29 มิลลิกรัม

• ธาตุโพแทสเซียม 29 มิลลิกรัม

ประโยชน์ของเสาวรส

1. บำรุงสายตา

เสาวรสอุดมไปด้วยวิตามินเอ และมีสารฟลาโวนอยด์อย่างเบต้าแคโรทีน (Betacarotene) ซึ่งถือเป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่มีประสิทธิภาพสูง ช่วยป้องกันเซลล์ประสาทตาถูกทำลาย และช่วยบำรุงสายตาได้เป็นอย่างดี

2. กระตุ้นระบบขับถ่าย

เสาวรสมีฤทธิ์ในการกระตุ้นระบบขับถ่าย เนื่องจากอุดมไปด้วยไฟเบอร์ หรือกากใยอาหาร ทั้งยังมีส่วนช่วยในการขจัดคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดีที่อยู่ในร่างกาย รวมทั้งสามารถขจัดสารพิษ จึงเหมาะสำหรับใช้ในการดีท็อกซ์ของเสียออกจากร่างกาย นอกจากนี้ยังช่วยป้องกันมะเร็งลำไส้ได้ด้วย

3. เสริมภูมิคุ้มกันร่างกายให้แข็งแรง

ใครที่เจ็บป่วยบ่อย ๆ แนะนำให้รับประทานผลไม้ชนิดนี้เป็นประจำ เพราะในเสาวรส 100 กรัม มีวิตามินซีสูงถึง 30 มิลลิกรัม คิดเป็น 36% ของปริมาณวิตามินซีที่ควรได้รับต่อวัน เมื่อร่างกายได้รับปริมาณวิตามินซีที่เพียงพอมากขึ้น ก็จะช่วยส่งเสริมระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายให้แข็งแรง ป้องกันหวัด และป้องกันการกำเริบของโรคภูมิแพ้ได้

4. บำรุงหัวใจ

เสาวรส 100 กรัม มีโพแทสเซียมสูงถึง 348 มิลลิกรัม ซึ่งแร่ธาตุชนิดนี้เป็นสารอาหารที่มีบทบาทสำคัญต่อเซลล์ และของเหลวในร่างกาย นอกจากนี้ เมื่อร่างกายได้รับโพแทสเซียมในปริมาณที่พอเหมาะ ก็จะช่วยให้การทำงานของหัวใจ และความดันโลหิตเป็นปกติ

5. ป้องกันกระดูกพรุน

เสาวรสมีสรรพคุณในการป้องกันโรคกระดูกพรุน เนื่องจากมีแคลเซียม และฟอสฟอรัสสูง วิธีการรับประทาน คือ ให้คั้นเอาน้ำจากผลเสาวรสแก่จัด ใส่เกลือ หรือน้ำตาลลงไปตามชอบ สามารถดื่มเรื่อย ๆ ได้ทั้งวัน นอกจากนี้ น้ำเสาวรสยังช่วยป้องกันโรคเหงือกอักเสบ และช่วยให้ฟันแข็งแรงอีกด้วย

6. ช่วยให้นอนหลับง่าย

การดื่มน้ำเสาวรสเป็นประจำก่อนนอนจะช่วยให้นอนหลับง่ายขึ้น โดยการจะดื่มให้ได้ประโยชน์นั้น ควรดื่มน้ำคั้นสด เติมน้ำตาล หรือเกลือลงไปเล็กน้อย เพียงแค่นี้ก็ทำให้นอนหลับสบายขึ้นแล้ว

ในการใช้เสาวรส โดยปกติแล้ว มักจะนำเสาวรสสุกมาทำเป็นน้ำผลไม้หรือรับประทานสด ขณะที่ส่วนอื่นจากเสาวรสจะใช้ประโยชน์ในเชิงสมุนไพร เช่น นำรากเสาวรสไปต้มแล้วใช้ดื่มช่วยแก้ไข้หรือนำใบมาต้มกับน้ำใช้รับประทาน สามารถใช้เป็นยาถ่ายพยาธิได้ หรือจะใช้เนื้อในของผลสุกมาทำเป็นน้ำผลไม้ดื่ม จะช่วยลดไขมันในเลือด ลดความดันโลหิตและช่วยให้ระบายได้ เป็นต้น อย่างไรก็ดี เสาวรสอ่อนบางสายพันธุ์ มีสารประกอบไซยาไนต์อยู่ที่เปลือก จึงไม่ควรรับประทานส่วนต่าง ๆ ของเสาวรสในแบบดิบเพราะอาจทำให้เกิดอันตราย ยกเว้นเนื้อและเมล็ดเท่านั้นที่สามารถทานได้ในแบบผลสด