ปลาการ์ตูนส้มขาว (อังกฤษ: ocellaris clownfish, clown anemonefish, clownfish, false percula clownfish; ชื่อวิทยาศาสตร์: Amphiprion ocellaris) เป็นปลาการ์ตูนชนิดหนึ่ง

ที่ลำตัวตัวมีสีส้มเข้ม มีแถบสีขาว 3 แถบ พาดบริเวณส่วนหัว ลำตัวและบริเวณหาง ขอบของแถบสีขาวเป็นสีดำ ขอบนอกของครีบเป็นสีขาวและขอบในเป็นสีดำ อาศัยในที่ลึก ตั้งแต่ 1-15 เมตร ขนาดตัวโตที่สุดประมาณ 10 เซนติเมตร อาศัยอยู่กับดอกไม้ทะเลชนิด Heteractis magnifica และ Stichodactyla gigantea เป็นต้น ในดอกไม้ทะเลแต่ละกออาจพบอยู่ด้วยกัน 6-8 ตัว

มีการกระจายพันธุ์ในแถบอินโด-แปซิฟิก, มหาสมุทรอินเดีย, หมู่เกาะอันดามันและนิโคบาร์, ทะเลฟิลิปปิน, อินโดนีเซีย หายากที่เกาะโอะกินะวะและเกาะไต้หวัน ส่วนในน่านน้ำไทยจะไม่พบในด้านอ่าวไทย แต่จะพบได้ในฝั่งทะเลอันดามัน โดยอาศัยอยู่เป็นครอบครัวใหญ่

วงจรชีวิต

ในทะเลจะปลาการ์ตูนอาศัยอยู่กันเป็นคู่บริเวณดอกไม้ทะเลเป็นหลัก โดยในดอกไม้ทะเลหนึ่งดอกจะมีคู่ปลาการ์ตูนเพศผู้ เพศเมีย 1 คู่ และมีปลาการ์ตูนขนาดเล็กอาศัยร่วมด้วยประมาณ 1-4 ตัว ลูกปลาการ์ตูน มักฟักออกจากไข่ในช่วงกลางคืน ลูกปลาที่ฟักออกใหม่จะมีขนาดประมาณ 2 มม.

ลำตัวมีลักษณะโปร่งแสง และชอบว่ายขึ้นผิวน้ำในวันที่มีแสงจันทร์ หลังจากนั้น 7-21 วัน จะเจริญเติบโตเข้าสู่ระยะลูกปลา ขนาดตัว 10-12 มม. ในระยะนี้ลูกปลาจะว่ายลงพื้นท้องทะเลเพื่อหาแหล่งอาศัยที่เป็นดอกไม้ทะเล กลุ่มดอกไม้ทะเลที่มีปลาการ์ตูนตัวอื่นอาศัยอยู่แล้ว

ในระยะลูกปลามักจะถูกไล่กัดจากปลาการ์ตูนเจ้าบ้านจนต้องออกหาแหล่งดอกไม้ ทะเลอื่น แต่หากเกิดการยอมรับก็จะสามารถอยู่ร่วมอาศัยได้ เมื่อลูกปลา มีอายุ 1 เดือน ขนาดประมาณ 4 ซม. ซึ่งเป็นระยะที่มีลักษณะเหมือนพ่อ และแม่ปลาทุกประการ แต่ยังเป็นทั้งเพศผู้ และเพศเมียที่ยังแยกเพศยังไม่ได้ จนถึงอายุประมาณ 4 เดือน จึงจะสามารถแยกเพศได้

ความสัมพันธ์กับดอกไม้ทะเล

ปลาการ์ตูนเป็นปลาที่มีลักษณะเฉพาะ คือ จะอาศัยอยู่ภายในดอกไม้ทะเลซึ่งมีเข็มพิษ แต่ไม่เป็นอันตรายกับปลาการ์ตูน เพื่อป้องกันตัว เป็นพฤติกรรมที่สัตว์ทั้งสองพึ่งพากัน ดอกไม้ทะเลมีหนวดยาวมากมายพลิ้วไหวไปตามกระแสน้ำ ส่วนร่างยึดติดกับโขดหินหรือปะการังเอาไว้ หนวดที่อ่อนนุ่มเป็นอวัยวะสำคัญที่ใช้หาอาหาร บริเวณปลายหนวดเต็มไปด้วยเข็มพิษจำนวนมหาศาล

เมื่อมีปลาว่ายหลงผ่านมา ดอกไม้ทะเลจะใช้หนวดพิษทิ่มแทงเหยื่อให้เป็นอัมพาต แล้วใช้หนวดจับเข้าปาก จึงไม่มีปลาอื่นกล้าว่ายเข้าใกล้ดอกไม้ทะเล ยกเว้นเพียงปลาการ์ตูน ที่เที่ยวว่ายหากินสาหร่ายเล็ก ๆ อยู่รอบ ๆ ครั้นมีศัตรูมารบกวน มันจะรีบว่ายเข้าไปหลบซ่อนอยู่ในกอดอกไม้ทะเล

พฤติการสืบพันธุ์(Reproductive behavior )

ปลาการ์ตูนมีนิสัยอยู่รวมเป็นครอบครัว โดยทั้งพ่อแม่จะช่วยกันเลี้ยงดูลูก แต่คุณรู้หรือไม่ว่า ปลาการ์ตูนสามารถเปลี่ยนเพศของตัวเองได้ ซึ่งถ้าเราได้เจอะเจอกับมันแล้วสังเกตให้ดี ๆ จะพบว่า สังคมของปลาการ์ตูนกลุ่มหนึ่ง ๆ มีเพศเมียเพียงตัวเดียวเท่านั้น ความแตกต่างระหว่างเพศของปลาการ์ตูนแยกได้จากสีของลำตัว

สีของครีบหลังครีบก้นและครีบอก รวมทั้งสีและความกว้างของแถบที่พาดบนลำตัว ส่วนมากเพศเมียมีสีเข้มและมีลำตัวขนาดใหญ่กว่า มีสีสันที่ไม่สดใสนัก มีพฤติกรรมก้าวร้าว แต่เพศผู้จะมีขนาดเล็กและสีสันสวยงามกว่า

เป็นที่น่าสนใจว่า จากพฤติกรรมการรวมฝูงของปลาการ์ตูนนี้ ปลาเพศเมียจะเป็น จ่าฝูง คอยปกป้องอาณาเขตที่เป็นที่อาศัยของมัน ถ้าจ่าฝูงตาย ปลาเพศผู้ที่มีอวัยวะเพศเมียซ่อนอยู่ภายในและมีความพร้อมมากที่สุดจะเปลี่ยน มาเป็นเพศเมีย เปลี่ยนเป็นเพศเมียแล้วจะไม่สามารถกลับมาเป็นเพศผู้ได้อีก

ทำให้การจับคู่ปลาการ์ตูนมีความสลับซับซ้อน และตัวเมียจะทำหน้าที่เป็นจ่าฝูงแทนภายใน 4 สัปดาห์ โดยขนาดจะเพิ่มขึ้นแต่สีสันกลับลดลงด้วยกลไกของปลาการ์ตูนที่มีขนาดใหญ่ที่สุด คือ ไฮโพทาลามัส (Hypothalamus) จะส่งคำสั่งไปยังต่อมใต้สมองให้ทำการหลั่งฮอร์โมนเฉพาะเพศเมีย ซึ่งพัฒนาขึ้นมาเป็นอวัยวะจนสามารถทำงานได้คือ รังไข่ (Ovary) ที่จะทำหน้าที่ผลิตไข่ต่อไป

โดยนี่เป็นการเปลี่ยนแปลงเพศแทนที่ ซึ่งต่างจากปลาการ์ตูนที่มีความสมบูรณ์เพศจะเป็นปลาเพศผู้ เมื่อสิ่งเร้าจากภายนอกและภายในเกิดขึ้นอย่างสมบูรณ์ เทเลเนเซฟาลอน (Telenephalon) จะส่งสัญญาณมาที่ฮาลามัส (Thalamus) และไฮโพทาลามัสจะส่งคำสั่งไปยังต่อมใต้สมองให้ทำการหลั่งฮอร์โมนเฉพาะเพศผู้ ซึ่งพัฒนาขึ้นมาเป็นอวัยวะจนสามารถทำงานได้คือ อัณฑะ (Testes) ที่จะทำหน้าที่ผลิตสเปิร์มต่อไป

อาหาร

กินแพลงก์ตอนเป็นอาหาร