เก๊กฮวยคือ ดอกเบญจมาศชนิดหนึ่ง เรียกย่อยอีกชื่อว่า เบญจมาศสวน หรือ เบญจมาศหนู ดอกจะเล็กกว่าเบญจมาศทั่วไป มีถิ่นกำเนิดมาจากประเทศจีนและญี่ปุ่น ต่อมามีการขยายการเพาะปลูกในประเทศไทย ลาว และกัมพูชา สามารถปลูกได้ดีในพื้นที่สูงของประเทศไทย

เก๊กฮวยจัดเป็นสมุนไพรฤทธิ์เย็น ให้ความสดชื่นแก่ร่างกายได้ดี มีรสหวานฝาด ดอกมีกลิ่นฉุน แต่พอนำมาต้มน้ำแล้วจะมีกลิ่นหอมมาก เพราะในดอกของเก๊กฮวยมีน้ำมันหอมอยู่มาก สามารถนำมาสกัดเป็นน้ำมันหอมระเหยได้ ส่วนที่นำมาต้มน้ำเก๊กฮวยคือ ดอก ซึ่งมีทั้งชนิดดอกสีขาว และดอกสีเหลือง ส่วนใหญ่จะเป็นดอกเก๊กฮวยสวนที่มีราคาไม่สูงมาก ส่วนดอกเก๊กฮวยป่า จะมีความหอมหวานมากกว่าและมีราคาสูงกว่าเล็กน้อย

ถ้าจะให้เปรียบเก๊กฮวย คงเป็นเครื่องดื่มที่สั่งโดยไม่ต้องคิดเหมือนกับที่กะเพราเป็นอาหารที่เราสั่งกันโดยไม่ต้องคิด โดยเฉพาะคนที่เกิดในครอบครัวไทย-จีน น้ำจับเลี้ยงกับน้ำเก๊กฮวยเป็นสองเครื่องดื่มที่คุ้นเคยมาตลอด เชื่อว่านอกจากน้ำเปล่าหรือน้ำอัดลม คงมีหลายคนที่สั่งเก๊กฮวยเวลาไปร้านอาหารตามสั่งหรือร้านอาหารจีน เก๊กฮวยเป็นเครื่องดื่มที่เด็กกินได้ ผู้ใหญ่กินก็ดีเพราะรสหวานอร่อย แถมยังมีสรรพคุณแก้ร้อนในอีกด้วย แต่ถึงจะเป็นเครื่องดื่มสมุนไพร เก๊กฮวยก็ไม่ได้มีประโยชน์เสมอไปถ้าไม่ได้ต้มกินเอง เพราะที่จริงแล้วเก๊กฮวยหวานที่เราดื่มกันใส่น้ำตาลในปริมาณที่มากเกินกว่าจะเรียกว่าดีต่อสุขภาพได้ ยิ่งถ้าเป็นเก๊กฮวยแปะยี่ห้อที่ขายในร้านสะดวกซื้อ ปริมาณน้ำตาลที่ใส่นั้นเยอะจนควรจะเรียกว่าน้ำหวานสำหรับดื่มเพื่อความเพลิดเพลินมากกว่า เพราะฉะนั้นถ้าจะให้ดีอยากให้ได้สรรพคุณเต็มๆของเก๊กฮวย แนะนำให้ต้มดื่มเองที่บ้านจะดีที่สุด

ประโยชน์ของน้ำเก๊กฮวย นอกจากความหอมสดชื่นแก้กระหายแล้ว ยังเป็นยาเย็น ดับพิษร้อน แก้ร้อนใน ช่วยขยายหลอดเลือดแดงใหญ่ที่เลี้ยงหัวใจ ช่วยป้องกันโรคหลอดเลือดต่างๆ เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคเส้นเลือดตีบ และโรคหัวใจ เป็นสมุนไพรบำรุงหัวใจ ฟื้นฟูร่างกายได้ดีมากๆ

เก๊กฮวย อุดมไปด้วยสารฟลาโวนอยด์ (Flavonoids) ซึ่งเป็นสารที่มีคุณสมบัติต่อต้านอนุมูลอิสระ ละลายได้ดีในน้ำ ดังนั้นการดื่มน้ำเก๊กฮวยนอกจากจะสดชื่น ช่วยดับกระหายแล้ว ยังได้รับสารต้านอนุมูลอิสระ ที่ช่วยยับยั้งเซลล์มะเร็ง และช่วยชะลอวัย ทำให้ผิวพรรณสดใสอีกด้วย

เก๊กฮวย มีคุณสมบัติเด่นในเรื่องของการขับสารพิษในร่างกาย และยังเป็นยาระบายอ่อนๆ ช่วยขับลมช่วยให้รู้สึกสดชื่น สบายท้อง มีสารโคลีน ที่ช่วยให้ร่างกายสร้างเลซิตินที่ช่วยลดไขมัน ลดคอเลสเตอรอลได้ การดื่มน้ำเก๊กฮวยที่ไม่ใส่น้ำตาลมากไปจึงไม่ทำให้อ้วน แต่ช่วยเผาผลาญไขมันได้ดี

ต่อให้มีประโยชน์มากอย่างไร แต่บางคนก็ต้องระวัง เช่น สำหรับผู้ที่เป็นโรคกระเพาะอาหาร การดื่มชาเก็กฮวยอาจทำให้เกิดกรดในกระเพาะเพิ่มมากขึ้น ผู้ที่มีปัญหาเรื่องระบบขับถ่าย หรือมีอาการท้องเสียง่าย ควรดื่มน้ำเก๊กฮวยในปริมาณที่พอเหมาะ และเก๊กฮวยอาจทำปฏิกิริยากับยาบางชนิด ผู้ที่รับประทานยาเป็นประจำหรือผู้ที่มีโรคประจำตัวควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานด้วยนะคะ