นกฮัมมิงเบิร์ด (hummingbird) เป็นนกขนาดเล็ก เราจะพบได้บนภูเขาสูง มีน้ำหนักไม่มากนัก ราว 2-3 กรัม มันจึงเกาะปลายใบไม้ได้สบาย ๆ นักชีววิทยาชาวฝรั่งเศสผู้เคยมีชีวิตอยู่ในสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 18 ได้เคยเอ่ยถึงนกฮัมมิงเบิร์ด ว่าเป็นนกที่ธรรมชาติได้ประทานพรสวรรค์ให้มาเป็นพิเศษ เพราะมันมีลีลาการบินที่ตื่นตาตื่นใจที่สุดในโลก

นกฮัมมิงเบิร์ดเป็นนกที่เล็กที่สุดในโลก มีลำตัวเล็ก น่ารัก คือมีความยาวไม่เกิน 6 เซนติเมตร มันมีปากที่ยาวเรียวและแหลม ปีกเล็ก ๆ ของมันสามารถกระพือได้เร็วถึง 80 ครั้ง/วินาที ทำให้มันสามารถลอยนิ่งอยู่ในอากาศและบินถอยหลังก็ยังได้ นกฮัมมิ่งเบิร์ดเป็นนกที่มีความกล้าหาญมาก สามารถเข้าปะทะกับสัตว์ใหญ่กว่ามันหลายเท่านัก ส่วนปากอันโค้งแหลมเล็กของมันสามารถดูดน้ำหวานจากดอกไม้ได้ นกฮัมมิ่งเบิร์ดเพศผู้นั้นจะบินโฉบลงอย่างรวดเร็วเพื่อสร้างความประทับใจแก่นกตัวเมีย ซึ่งการที่บินโฉบนั้นมีความเร็วที่มากกว่าเครื่องบินเจ็ทอีก โดยที่นกฮัมมิ่งเบิร์ดนั้นสามารถบินได้เร็วถึง 400 เท่าของความยาวตัวมันเองในเวลา 1 วินาที

ฮัมมิ่งเบิร์ดเป็นนกที่มีระบบความจำและระบบการเรียนรู้เป็นเลิศ พวกมันสามารถจดจำตำแหน่งของดอกไม้ทุกดอกในพื้นที่หากินได้ แถมยังคำนวณระยะเวลา ที่ดอกไม้จะผลิตน้ำหวานออกมาอีกครั้งได้ด้วยนะ ที่สำคัญ คือนกฮัมมิ่งเบิร์ดเป็นหนึ่งในตัวแปรที่พืชกว่า 8,000 ชนิด ทั่วทวีปอเมริกาต้องใช้ประโยชน์จากมัน เพราะมันเป็นเหมือนสื่อกลางในการถ่ายละอองเรณูให้กับดอกไม้นานาชนิด

นกฮัมมิ่งเบิร์ดที่มีขนาดเล็กที่สุดที่ถูกค้นพบ คือ ฮัมมิ่งเบิร์ดผึ้ง (Bee Hummingbirds) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Mellisuga helenae พวกมันมีความยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร และน้ำหนักตัวประมาณ 2-3 กรัม ฮัมมิ่งเบิร์ดผึ้งจึงได้รับสมญานามว่า เป็นสัตว์เลือดอุ่นที่มีขนาดเล็กที่สุดในโลก เราสามารถพบมันได้ที่บนเกาะอิสลาเดลายูเวนตุด ประเทศคิวบาเท่านั้น

แต่คุณสมบัติที่โดดเด่นและน่าสนใจที่สุดคือ ความสามารถในการเก็บสะสมและปลดปล่อยพลังงานภายในตัวของมันในวารสาร Nature ฉบับเดือนพฤสจิกายน พ.ศ. 2538 R. Dudley แห่งมหาวิทยาลัย Taxas ในสหรัฐอเมริกาได้รายงานผลการทดลองที่แสดงให้เห็นว่า ฮัมมิ่งเบิร์ดมีพลังงานสะสมในร่างกายสูงมากกว่าสัตว์เลือดอุ่นที่มีกระดูกสันหลังทุกชนิดในโลก เพราะมันสามารถปล่อยพลังงานได้ถึง 133 วัตต์ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ในขณะที่คนสามารถถ่ายเทพลังงานออกมาได้เพียง 15 วัตต์ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมเท่านั้นเอง

Dudley ได้ให้ฮัมมิงเบิร์ดบินอยู่ในอากาศที่มีก๊าซฮีเลียมและออกซิเจน ดังนั้นอากาศที่เขาใช้ในการทดลองนี้จะมีความหนาแน่นน้อยกว่าอากาศธรรมดา เมื่อเป็นเช่นนี้ฮัมมิงเบิร์ดต้องใช้พลังงานในการบินมากกว่าปกติเพื่อให้ตัวลอยอยู่ในอากาศได้ เมื่อเวลาผ่านไปความหนาแน่นของออกซิเจนในห้องทดลองจะลดลง ๆ จนถึงระดับหนึ่ง ฮัมมิงเบิร์ดจะหมดแรงบิน ณ เวลานั้น Dudley รู้ทันทีว่าฮัมมิงเบิร์ดเป็นนกที่มีพลังงานมากที่สุด หากคนจะมีพลังงานเท่านกเล็กชนิดนี้ เขาต้องมีกำลังถึง 40 กำลังม้า โดยจะต้องกินอาหารวันละ 130 กิโลกรัม และต้องสามารถกำจัดพลังงานความร้อนในร่างกายให้หมดอย่างรวดเร็ว เพราะมิฉะนั้นร่างกายจะมีอุณหภูมิร่างกายจะสูงถึง 400 องศาเซลเซียส