ลักษณะภูมิประเทศ หมายถึง ลักษณะของแผ่นดินที่อาจมีลักษณะสูงๆต่ำๆเป็นภูเขา ที่ราบ ที่ราบสูง แม่น้ำ หนอง บึง ซึ่งลักษณะภูมิประเทศแต่ละแบบต่างมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของประชากร ความเป็นอยู่ของประชากรที่อาศัยในภูมิประเทศนั้นก่อให้เกิดอาชีพสำคัญที่แตกต่างกัน ลักษณะภูมิประเทศที่ปรากฏบนพื้นผิวเปลือกโลกมีดังนี้

• เนินเขา (Hill) ลักษณะสำคัญเนินเขา เป็นภูเขาเตี้ยๆมีความสูงจากบริเวณโดยรอบตั้งแต่ 100 เมตร ขึ้นไปแต่ไม่เกิน 600 เมตรและมีความลาดชัน

• ภูเขา (Mountain) เป็นลักษณะภูมิประเทศที่เหมือนกับเนินเขา มียอดแหลมและมีความลาดชันสูง แต่มีความสูงเกิน 600 เมตรขึ้นไป

• ทิวเขา (Mountain Range) ลักษณะสำคัญทิวเขาหรือเทือกเขา เป็นภูเขาสูงใหญ่หลายสิบหลายร้อยลูกวางตัวเป็นแนวต่อเนื่องกัน มีความยาวนับสิบนับร้อยกิโลเมตร

• ที่ราบ (Plain) ที่ราบเป็นลักษณะภูมิประเทศของพื้นเปลือกโลกที่แบนราบ (บางพื้นที่อาจมีลักษณะเป็นลอนคล้ายลูกคลื่น) หรือเป็นที่ราบอันกว้างใหญ่และอยู่สูงจากระดับน้ำทะเลไม่มากนัก ลักษณะการเกิดของที่ราบ มี 3 ประเภท คือ ที่ราบที่เกิดจากตะกอนที่แม่น้ำพัดพาไปทับถม ที่ราบที่เกิดจากตะกอนที่คลื่นทะเลพัดพาไปทับถม และที่ราบที่เกิดจากการกัดเซาะของธารน้ำแข็ง

• ที่ราบสูง (Plateaue) ที่ราบสูงเป็นพื้นที่ค่อนข้างราบ โดยมีความสูงกว่าพื้นที่บริเวณใกล้เคียงโดยรอบตั้งแต่ 300 เมตรขึ้นไป ที่ราบสูงบางประเภทมีรูปร่างคล้ายโต๊ะ บางประเภทมีพื้นที่ด้านหนึ่งลาดเทเอียงลงสู่ชายฝั่งทะเลหรือพื้นที่ที่ต่ำกว่า หรือบางประเภทมีเทือกเขาขนาบไว้เกือบทุกด้าน โดยที่ราบสูงส่วนใหญ่เกิดจากการโก่งตัวของเปลือกโลกหรือการเลื่อนตัวของหินเปลือกโลก

• ทะเล (Sea) จำแนกได้ 2 ชนิด คือ ทะเลเปิด คือ ทะเลที่มีน่านน้ำบางส่วนเชื่อมต่อกับมหาสมุทร และทะเลปิด คือ ทะเลที่มีแผ่นดินล้อมรอบ ไม่มีส่วนใดเชื่อมต่อกับมหาสมุทรหรือทะเลอื่นใด

• ทะเลสาบ (Lake) เป็นแหล่งน้ำตามธรรมชาติที่มีแผ่นดินล้อมรอบ มีทั้งน้ำจืดและน้ำเค็ม อาจมีแม่น้ำเป็นทางระบายน้ำไหลออกหรือนำเข้าจากทะเลหรือมหาสมุทร

• เกาะ (Island) เป็นลักษณะภูมิประเทศแบบหนึ่งที่มีน้ำทะเลล้อมรอบเกาะเล็กๆ บางแห่งมีลักษณะเป็นภูเขาใต้ท้องทะเลและโผล่ส่วนยอดขึ้นมา เกาะขนาดใหญ่บางแห่งมีที่ราบลุ่มแม่น้ำ ที่มีผู้คนตั้งถิ่นฐานอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น

• คาบสมุทร (Peninsula) เป็นส่วนหนึ่งของแผ่นดินใหญ่ที่ยื่นล้ำออกไปในทะเลหรือมหาสมุทร ตัวอย่างของคาบสมุทร ได้แก่ คาบสมุทรอินโดจีน คาบสมุทรอาหรับ คาบสมุทรเกาหลี และคาบสมุทรสแกนดิเนเวีย เป็นต้น

• แหลม (Cape) เป็นส่วนหนึ่งของคาบสมุทร มีลักษณะเป็นส่วนของแผ่นดินเล็กๆยาวเรียวยื่นออกไปในทะเล เช่น แหลมตะลุมพุก จังหวัดนครศรีธรรมราช แหลมฟลอริดา สหรัฐอเมริกา และแหลมกูดโฮป (Good Hope) สาธารณรัฐแอฟริกาใต้ เป็นต้น

นอกจากนี้ ยังมีภูมิประเทศรองอีกมากมาย เช่น ทะเลสาบ หาดทราย เกาะแก่ง และสันเขากลางมหาสมุทร รวมไปถึงธรณีสัณฐานแบบคาสต์ที่เกิดจากการละลายตัวของหินปูน ทำให้เกิดป่าหิน สะพานธรรมชาติ ถ้ำและอุโมงค์ต่างๆอีกด้วย