ต้นมะพร้าว เป็นพืชที่มีคุณค่ามหาศาลทั้งทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรม ไม่ว่าจะเป็นลูกมะพร้าวที่ให้เนื้อสีขาวหวานมันอร่อย และสามารถสกัดเป็นน้ำมันที่อุดมด้วยคุณประโยชน์อย่างมากมาย หรือจะเป็นใบและลำต้นที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในงานต่าง ๆ ตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงปัจจุบัน

ต้นมะพร้าวจึงเป็นต้นไม้ที่มีความสำคัญและเป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ในหลายภูมิภาคทั่วโลก ไม่เพียงแต่เป็นพืชที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจเท่านั้น แต่ยังเป็นสัญลักษณ์แห่งความยั่งยืนและความมั่นคงอีกด้วย

ทำความรู้จักต้นมะพร้าว

ต้นมะพร้าว หรือที่รู้จักกันในชื่อทางวิทยาศาสตร์ (Cocos nucifera L. var. nucifera) มะพร้าวคือชื่อทั่วไปที่ทราบกันดี อีกทั้งยังมีอีกชื่อเรียกว่า หมากอูน หรือ หมากอุ๋น

สำหรับลักษณะทั่วไปทางพฤกษศาสตร์

หมากหรือปาล์ม (ExP) เป็นพืชที่มีลำต้นสูงชะลูดประมาณ 20-30 เมตร มักจะมีลำต้นที่ตั้งตรงและเป็นปล้องถี่ ๆตลอดทั้งลำ เปลือกต้นค่อนข้างแข็ง มีสีเทาและมีผิวขรุขระ ไม่มีการแตกกิ่งก้าน แต่ในช่วงแรกของการเจริญเติบโตจะเน้นไปที่การขยายความกว้างหรือความหนาของลำต้น จนกระทั่งได้ขนาดที่เหมาะสม จากนั้นจะขยายในด้านความสูง ใบของหมากเป็นใบประกอบแบบขนนกเรียงสลับบนก้าน ในส่วนลักษณะใบเป็นรูปขอบขนานแกมรูปไข่ โคนใบตัด ขอบใบเรียบ ปลายใบแหลม แผ่นใบยาวและแคบมีสีเขียว เส้นใบขนานตามความยาวของใบ ก้านใบหรือทางมะพร้าวจะเจริญที่ยอด

ในส่วนดอกออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนง โดยมักจะออกบริเวณกาบหุ้ม ในช่อเดียวมีทั้งดอกเพศผู้และดอกเพศเมีย ดอกเพศผู้จะอยู่ที่ปลายช่อ ส่วนดอกเพศเมียจะอยู่ใกล้โคนช่อ ดอกย่อยมีขนาดเล็ก มีสมมาตรตามรัศมี กลีบดอกมีสองชั้น ชั้นละ 3 กลีบ มีสีขาวนวล ช่อดอกมะพร้าวเรียกว่า “ดอกจั่น” และเมื่อมีการหุ้มด้วยกาบจะเรียกว่า “งวงมะพร้าว”ผลของต้นหมากหรือปาล์มเป็นผลเดี่ยวเมล็ดเดียว มีลักษณะทรงกลมโต เปลือกผลมีเส้นใยหนา ผิวเรียบมันมีสีเขียว เมื่อผลสุกจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล ผลออกเป็นพวงเรียกว่า “ทะลาย” เมล็ดของผลมีเปลือกแข็งเรียกว่า “กะลา”ภายในมีเนื้อสีขาวและมีน้ำมะพร้าวเมื่อผลยังอ่อน

มะพร้าวประโยชน์ทางยา

1. เปลือกต้น : สามารถนำเปลือกต้นสดมาเผาจนกลายเป็นเถ้า ซึ่งเถ้านี้สามารถใช้เป็นยาแก้ปวดฟัน และสามารถนำมาทาบรรเทาอาการหิดได้

2. เปลือกผล : เปลือกผลที่แก่และแห้งสามารถนำมาใช้เป็นยาเพื่อบรรเทาอาการโรคกระเพาะ บรรเทาอาการอาเจียน และช่วยห้ามเลือด รวมถึงเลือดกำเดาไหล และยังสามารถใช้เพื่อบรรเทาอาการปวดได้อีกด้วย

3. น้ำมะพร้าว : น้ำมะพร้าวสดมีรสหวานเค็ม สามารถดื่มเพื่อช่วยเป็นยาระบาย บรรเทาอาการท้องเสีย ช่วยขับปัสสาวะ บรรเทาพิษ ลดความกระหายน้ำ แก้อาการอาเจียนเป็นเลือด บรรเทาอาการอ่อนเพลีย และช่วยบำรุงหัวใจ สำหรับน้ำมะพร้าวอ่อนซึ่งมีรสมัน สามารถใช้แก้พิษต่างๆ ได้ เช่น ดื่มแก้พิษจากสลอด หรือดื่มและใช้ล้างหน้าเพื่อแก้พิษจากยาเมา หรือยาที่ทำให้ง่วงนอนหรือหมดสติ

4. ดอก : ดอกมะพร้าวสดอ่อนมีรสฝาดหวานหอม เมื่อต้มแล้วสามารถใช้ดื่มเพื่อบรรเทาอาการท้องเสีย แก้เจ็บในปากและคอ ใช้เป็นยาบรรเทาไข้ รักษาอาการท้องเดิน บรรเทาอาการเลือดออก และช่วยบำรุงเลือด นอกจากนี้ยังสามารถใช้เพื่อแก้อาการร้อนในและความกระหายน้ำ และบรรเทาอาการปากเปื่อยได้อีกด้วย